LÀM THẾ NÀO ĐỂ ĐÁNH GIÁ TUỔI CỦA CÂY CHÈ CỔ THỤ?

Nhiều anh chị trong giới thưởng trà đã đến và hỏi chúng tôi rằng: “Làm thế nào để đánh giá tuổi của cây chè cổ thụ? Tôi thấy các bác cứ thi nhau gắn biển hiệu cây chè cổ thụ nhưng chúng tôi thì chỉ tin chứ làm sao mà biết được có phải trà cổ thụ hay là không?”

Tôi thường trả lời vui rằng: "Các bác thưởng trà lâu năm rồi thì tự các bác uống là các bác biết ngay có phải là trà cổ thụ hay không mà!"

Nhưng đó chỉ là cách để tôi kết nối câu chuyện, còn thực tế như thế nào thì cũng cần có những tiêu chuẩn nhất định? Hôm nay trà Shanam xin chia sẻ với các bạn về cách đánh giá tuổi cây chè cổ thụ để khi các bạn chọn mua trà có thể chọn mua những sản phẩm xứng với đồng tiền bát gạo.

CÂY CHÈ BAO NHIÊU NĂM THÌ ĐƯỢC GỌI LÀ CÂY CHÈ CỔ THỤ?

Trước hết ta hãy nói về tuổi cây, cây chè bao nhiêu tuổi thì được coi là cây chè cổ thụ? Có người nói hàng nghìn năm, có người nói 300 năm, có người nói 200 năm, có người nói 100 năm, có người nói 70 hay 80 năm, điều này cần phải có một tiêu chuẩn để xác minh và đánh giá.

Theo ông Lê Huy Cường – Chuyên gia của Hội Bảo vệ Tài nguyên và Môi trường thì khi xét duyệt cây di sản cho quần thể chè shan tuyết thì cây chè cổ thụ phải có tuổi tính từ 3 chữ số trở lên, tức là trên 100 tuổi trở lên mới đánh số và được xếp vào quần thể cây di sản chè shan tuyết.

Cây chè Shan Tuyết Cổ Thụ khu vực Sùng Đô, Yên Bái

LÀM THẾ NÀO ĐỂ XÁC ĐỊNH ĐƯỢC TUỔI CỦA CÂY CHÈ?

Để xác định tuổi tương đối của cây chè Shan Tuyết, người ta phải tiến hành khoan trên thân ở độ cao 1,3m. Trên mỗi mẫu khoan đo độ dày của 20, 40, 60 vòng năm tính độ dày của một vòng năm.

Tùy theo từng điều kiện khí hậu, thủy văn, thổ nhưỡng, địa hình địa mạo tại nơi cây chè bén rễ mà dẫn đến sự sinh trưởng của cây chè cũng khác nhau, các nhà khoa học sẽ nghiên cứu trên 10 mẫu cây chè Shan Tuyết để xác định độ dày vòng năm và tính tuổi cho cây chè san vùng đó.

Theo tài liệu công bố cây Quần thể cây di sản chè Shan Sùng Đô, Yên Bái, đối với cây chè shan Sùng Đô, Yên Bái độ dày vòng năm của cây chè shan là: Idmm = 1,05mm/vòng năm; lượng tăng trưởng trung bình đường kính một vòng năm: Delta D = 2*ID = 2*1,05mm = 2,10 mm/năm.

Để tính tuổi cây phải xác định đường kính gốc không vỏ trong đó độ dày của chè shan là : I vỏ = 0.3mm.

Đường kính gốc vỏ tính theo công thức: D không vỏ = D có vỏ - 2 I vỏ.

Vậy tùy mỗi vùng thông qua các mẫu cây được các nhà khoa học tính toán và theo dõi thì có thể tính tuổi tương đối của cây chè trong quần thể cây chè shan rừng đó.
 

KÍCH THƯỚC CỦA CÂY CHÈ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN TUỔI CỦA CÂY CHÈ?

Kích thước của cây chè không liên quan gì đến tuổi của cây khi so sáng 2 vùng có điều kiện khí hậu thổ nhưỡng địa hình khác nhau.

Nếu các bạn đến đến vùng chè cổ thụ Tà Xùa thì bạn có thể cảm nhận điều này rõ nét nhất, cây chè Tà Xùa sống trong vùng địa hình núi cao dốc, thổ nhưỡng đất xen đá, khí hậu băng giá lạnh quanh năm sinh trưởng của cây chè qua mỗi năm là rất nhỏ. Bởi vậy nên đo đếm tuổi cây chè vùng trà Tà Xùa, có những cây chè đường kính chỉ 100 cm nhưng tuổi đời lên đến gần 200 năm.

Giáo sư Yu Fulian đã đưa ra một ví dụ trong cuốn sách "Những cây chè cổ ở Trung Quốc": Hạt chè được gieo trong vườn tài nguyên của Viện nghiên cứu chè thuộc Học viện Khoa học Nông nghiệp Vân Nam vào năm 1985 đã phát triển thành một cây cao 8,3 mét và chu vi thân là 135,0cm vào năm 2016. Cây chè tương đương với chu vi thân hàng năm là 4,4cm.
 

CÓ THỂ ĐÁNH GIÁ VỊ TRÀ LÀM TỪ CÂY CHÈ CỔ THỤ QUA CẢM QUAN KHÔNG?

Thường có nhiều chuyên gia về trà có thể đánh giá phẩm trà qua hình thái lá trà, qua cảm nhận hương vị mà phẩm trà đó mang lại. Tuy nhiên với đa phần người tiêu dùng sẽ căn cứ vào thông số từ các nhà sản xuất uy tín và có thương hiệu đưa ra. Vì vậy việc truy xuất nguồn gốc sản phẩm, công bố về vùng nguyên liệu của sản phẩm là vô cùng quan trọng với các nhà sản xuất.

Thương hiệu trà Shanam là một thương hiệu chuyên sản xuất trà từ cây chè cổ thụ Việt Nam. Hiện tại Shanam đang phân loại rõ 2 dòng sản phẩm: Dòng sản phẩm được chế biến từ cây chè  trên 100 năm tuổi và dòng sản phẩm được chế biến từ cây chè trên 200 năm tuổi, thuộc 2 vùng nguyên liệu Tà Xùa, Sơn La và vùng trà Sùng Đô, Yên Bái.
 

Công đoạn giúp truy xuất nguồn gốc cây chè cổ thụ của Shanam

Thương hiệu trà Shanam cũng tổ chức những tour du lịch trải nghiệm và khám phá về các vùng chè cổ thụ của Việt Nam, giúp người yêu trà được tận mắt nhìn và cảm nhận những cây chè cổ thụ phủ rêu phong, để hiểu giá trị và thêm yêu loại chè đặc biệt này của người Việt.